Το πιο κάτω κείμενο δημοσιεύτηκε στο τεύχος 25 (Μάιος 2014) του Foreign Affairs Hellenic Edition, σσ. 38-48. Του Νίκου Μούδουρου και του Ζήνωνα Τζιάρρα.

Ο ΝΙΚΟΣ ΜΟΥΔΟΥΡΟΣ είναι Διδάκτωρ Τουρκολογίας και Ειδικός Επιστήμονας στο Τμήμα Τουρκικών και Μεσανατολικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Κύπρου.

Ο ΖΗΝΩΝΑΣ ΤΖΙΑΡΡΑΣ είναι ερευνητής στο Ινστιτούτο Strategy International και Υποψήφιος Διδάκτωρ Πολιτικής και Διεθνών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Warwick, Ην. Βασιλείου.

Source: Reuters

Η νέα εκλογική επιτυχία του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) στις δημοτικές εκλογές της 30^ης Μαρτίου 2014, φαίνεται να επιβεβαιώνει κάποια πολύ σημαντικά στοιχεία της πορείας μετασχηματισμού της Τουρκίας κατά τις τελευταίες τρεις τουλάχιστον δεκαετίες. Σε ένα πρώτο επίπεδο, το αποτέλεσμα των δημοτικών εκλογών υπογραμμίζει τη σχετική σταθε-ρότητα του νεοφιλελεύθερου εκ-συγχρονισμού, ο οποίος κορυφώ-θηκε μετά την κρίση και τη συνολική κατάρρευση του 2001. Σε ένα δεύτερο επίπεδο επαληθεύει την ιδεολογικο-πολιτική συνέχεια και την αντοχή του «νέου Ισλάμ», το οποίο κατάφερε να διατηρήσει ισχυρούς δεσμούς με την κοινωνία και την ίδια στιγμή να αναπαράξει μια αξιοσημείωτη πολιτική αφοσίωση των συντηρητικών μαζών στην υπόθεση οικοδόμησης ενός εναλλακτικού προς τον κεμαλισμό, μοντέλου εκσυγχρονισμού.  Continue reading →

Στο προηγούμενο άρθρο μιλήσαμε για το πώς οδηγήθηκε η Τουρκία του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ), στο σήμερα. Μεταξύ άλλων συμπερασμάτων, αναφέραμε ότι η σταδιακά αυξημένη αυταρχικοποίηση της κυβέρνησης ΑΚΡ απορρέει από το γεγονός ότι οι πολιτικές αποφάσεις περιστρέφονται ολοένα και περισσότερο γύρω από το πρόσωπο του Πρωθυπουργού, Ρετζέπ Ταγίιπ Ερντογάν. Ο τελευταίος, μέσα σε ένα παραλήρημα ανορθολογισμού, οδηγούμενος από ανικανοποίητη δίψα για εξουσία και νομιζόμενος ότι είναι πλέον αναντίρρητος, αποξένωσε κοινωνικούς και πολιτικούς συμμάχους οδηγώντας τη χώρα σε πόλωση και θέτοντας την κυβέρνησή του σε κίνδυνο εν όψει εκλογών.

Αυτή η πραγματικότητα έγινε ακόμα πιο εμφανής με την (αποτυχημένη) απόφαση της κυβέρνησης να απαγορεύσει τη χρήση του Twitter. Η απόφαση του Ερντογάν εκφράζει ξεκάθαρα αυταρχικές τάσεις αλλά και τάσεις λήψης μη ορθολογικών αποφάσεων. Η απαγόρευση του Twitter γύρισε μπούμερανγκ κατά του ΑΚΡ για δύο λόγους. Πρώτον, η αποτυχία της κυβέρνησης να εφαρμόσει επιτυχώς την απαγόρευση, με αποτέλεσμα οι χρήστες να βρουν εναλλακτικούς τρόπους πρόσβασης του κοινωνικού δικτύου περιγελώντας και εξευτελίζοντας την κυβέρνηση μέσα από ένα δημιουργικό και ευφάνταστο ηλεκτρονικό «πόλεμο». Δεύτερον, έδωσε αυτό που ίσως αποδειχτεί ως το τελευταίο χτύπημα στην κυβέρνηση ΑΚΡ ή τουλάχιστον στον Ερντογάν. Ο δεύτερος λόγος είναι και αυτός που εξετάζουμε πιο κάτω. Continue reading →

Προ ολίγων ημερών, ο Τούρκος πρωθυπουργός, Ρετζέπ Ταγίιπ Ερντογάν, στην ουσία απείλησε ότι υπάρχει πιθανότητα να απαγορεύσει το Facebook και το YouTube μετά τις επερχόμενες δημοτικές εκλογές του Μαρτίου.

Ο λόγος που επικαλείται ο Ερντογάν είναι ότι τα κοινωνικά δίκτυα χρησιμοποιούνται σαν εργαλεία προπαγάνδας από πολιτικούς εχθρούς της κυβέρνησης και, συνεπώς, είναι ζημιογόνα για το έθνος. Αυτές οι ανησυχίες του πρωθυπουργου εκφράζονται μετά από τη διάρρευση ηχητικών ντοκουμέντων από συζητήσεις μεταξύ πατέρα και υιού Ερντογάν που τους θέλουν να εμπλέκονται σε σκάνδαλα. Παρόλο που η αυθεντικότητα των ντοκουμέντων είναι ακόμα αμφισβητήσιμη, η τουρκική αντιπολίτευση καλεί τον πρωθυπουργό σε παραίτηση. Continue reading →

Το 1997, πέραν της σημαντικής εσωτερικής διάστασης των πραγμάτων, ένας από τους λόγους που το στρατιωτικό κατεστημένο στην Τουρκία στράφηκε ενάντια στη φιλοϊσλαμική κυβέρνηση του Νετζμετίν Ερμπακάν με το γνωστό «μετα-μοντέρνο» πραξικόπημα, ήταν το φλέρτ που είχε με τον Αραβο-Μουσουλμανικό κόσμο, και συγκεκριμένα με το Ιράν. Μάλιστα, κάποιοι κεμαλικοί-στρατιωτικοί κύκλοι, πίστευαν ότι οι στενές σχέσεις που αναπτύσσονταν μεταξύ Άγκυρας και Τεχεράνης θα οδηγούσαν την Τουρκία στην υιοθέτηση ενός θεοκρατικού πολιτεύματος και στην δημιουργία ενός ενιαίου Ισλαμικού κράτους μεταξύ Τουρκίας και Ιράν.

Η πραγματικότητα ήταν πως και οι Ιρανοί έβλεπαν τους Τούρκους Ισλαμιστές με θετικό μάτι. Αυτό όχι μόνο δεν καθησύχαζε τους Τούρκους Στρατηγούς αλλά αργότερα έπαιξε, μεταξύ άλλων, και θετικό ρόλο στην επαναπροσέγγιση Τουρκίας-Ιράν, υπό το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ). Την ίδια δεκαετία (1990’), ένα χρόνο πριν το πραξικόπημα, το στρατιωτικό κατεστημένο είχε παρακάμψει την πολιτική εξουσία του Ερμπακάν και υπέγραψε σειρά συμφωνιών στρατηγικής σημασίας με το Ισραήλ. Η κίνηση αυτή ήταν άμεσα συγκρουόμενη με την φιλοαραβική και φιλομουσουλμανική εξωτερική πολιτική της κυβέρνησης Ερμπακάν και, συνεπώς, επεδείκνυε υπονόμευσή της από πλευράς των Στρατηγών. Continue reading →