Το χριστιανικό Πάσχα αποτελεί ουσιαστικά εξέλιξη ή, καλύτερα, αντικατάσταση, του εβραϊκού Πάσχα το οποίο θεσπίστηκε στο βιβλίο της Εξόδου στην Παλαιά Διαθήκη (συγκεκριμένα στην Πεντάτευχο ή εβραϊκή Torah). Ήταν ο εορτασμός που όρισε ο Θεός για να θυμάται ο λαός Ισραήλ την απελευθέρωση και σωτηρία του από την Αίγυπτο. Και αυτή η σωτηρία βρίσκεται τόσο στην προστασία που τους παρείχε κατά την δέκατη πληγή του Φαραώ (τον θάνατο των πρωτοτόκων) αλλά και την έξοδο από την Αίγυπτο προς τη Νέα Γη, τη Γη της Υπόσχεσης. Πιο κάτω παραθέτω κάποιες σκέψεις για το Πάσχα τις οποίες συνδέω με τους – καθόλου τυχαίους – συμβολισμούς του εβραϊκού Πάσχα, όπως το βρίσκουμε στο 12ο Κεφάλαιο της Εξόδου. [Παραθέτω τη σχετική περικοπή από την Έξοδο αυτούσια, στο τέλος του κειμένου].

Η λέξη Πάσχα απορρέει από την εβραϊκή λέξη pesah που γέννησε επίσης το Αγγλικό και Ελληνικό επίθετο ‘paschal’/«πασχαλινό» που σχετίζεται τόσο με το πασχαλινό αρνί των Εβραίων όσο και με το χριστιανικό Πάσχα (ή Easter στα Αγγλικά). Οι τρείς βασικές και πιο αξιόπιστες αποδώσεις του pesah είναι: «συμπονετικότητα», «προστασία», και «πέρασμα/παρατρέχω». Παρά την ετυμολογική προσέγγιση της λέξης που είχε να κάνει με το «(προσ)πέρασμα», το pesah σαν ρήμα αναφερότανε πιθανότατα στην έννοια της «προστασίας» των Ισραηλιτών (από μια καταστροφή που επίκειτο) (Εξ. 12:13). Ως ουσιαστικό ή επίθετο χρησιμοποιείται για τα ζώα (π.χ. εδ. 21, 27) – εξού και η έννοια του πασχαλινού/paschal αρνιού. Διαβάζοντας το κείμενο, όπως πολλοί μελετητές και μεταφραστές, χρησιμοποιώντας τη γνωστή απόδωση του «περάσματος» ή «παρατρέχω/προσπερνώ», που σχετίζεται και με την έννοια της «προστασίας», μπορούμε να αναγνωρίσουμε κάποιες συμβολικές και προφητικές αναφορές.

Αφότου οι Ισραηλίτες έβαλαν στο ανώφλι και τους παραστάτες των σπιτιών τους το αίμα, ο Κύριος τους προσπέρασε κυριολεκτικά και τους προστάτευσε από τον θάνατο που θα έπεφτε πάνω στην Αίγυπτο – εξού και η σχέση μεταξύ του προσπεράσματος και της προστασίας. Το ένα συνεπάγεται το άλλο. Στο κεφ. 11 ο Θεός μιλά διαμέσου του Μωυσή και λέει συγκεκριμένα ότι παρά το τι θα συμβεί στην Αίγυπτο, ο λαός Ισραήλ δεν θα πάθει κακό, «Έτσι θα μάθετε ότι εγώ ο Κύριος κάνω διάκριση ανάμεσα στους Αιγύπτιους και στους Ισραηλίτες» (εδ. 7). Εδώ είναι ξεκάθαρο ότι ο Θεός θέλει να ευνοήσει και να προστατεύσει τον λαό του ο οποίος, σε αυτό το εδάφιο, διαχωρίζεται από την Αίγυπτο με βάση την εθνικότητά του. Στο κεφ. 12 ο Θεός παραμένει αφοσιωμένος στην προστασία του λαού του με συγκεκριμένες οδηγίες για ολόκληρο τον Ισραήλ. Ωστόσο, στο τέλος, αυτό που σώζει τους Ισραηλίτες δεν είναι η εθνικότητά τους αλλά η επιλογή τους να ακολουθήσουν τις οδηγίες του Θεού και, μεταξύ άλλων, να χρησιμοποιήσουν το αίμα του πασχαλινού αρνιού πάνω στα σπίτια τους. Φυσικά, οι οδηγίες γνωστοποιήθηκαν μόνο στον Ισραήλ, αλλά οι Ισραηλίτες μπορούσαν να επιλέξουν να τις ακολουθήσουν ή όχι. Είτε σπίτι Ισραηλιτών είτε όχι, ο θάνατος θα χτυπούσε κάθε σπίτι που δεν έφερε το αίμα του αρνιού.

Αυτό μας δίνει από νωρίς ένα συμβολικό και προφητικό σημάδι ότι είναι διαμέσου του αίματος του Ιησού που υιοθετηθήκαμε μέσα στην οικογένεια – τον λαό – του Θεού. Όπως σημειώνει ο Παύλος στην Εφεσίους 1:5, «Μας προόρισε με την αγάπη του να γίνουμε παιδιά του δια του Ιησού Χριστού, σύμφωνα με το καλόβουλο για μας θέλημά του». Παρόλαυτα, ο Θεός μας έχει δώσει την ελεύθερη βούληση την οποία και σέβεται. Ο ίδιος ο Ιησούς είπε πως «Τόσο πολύ αγάπησε ο Θεός τον κόσμο, ώστε παρέδωσε στο θάνατο το μονογενή του Υιό, για να μη χαθεί όποιος πιστεύει σ’ αυτόν αλλά να έχει ζωή αιώνια» (Ιωαν. 3:16). Όπως οι Ισραηλίτες είχαν την επιλογή να ακολουθήσουν τις οδηγίες που μέσα στη χάρη του ο Θεός τους έδωσε και να σωθούν, έτσι και κάθε ένας μας έχει την επιλογή να πιστέψει στον Σταυρό του Ιησού και να κερδίσει την αιώνια ζωή.

Σε αυτό το σημείο μπορούμε να συνδέσουμε συμβολικά ακόμα ένα «πέρασμα» με το πέρασμα της δέκατης πληγής: το πέρασμα του Ιησού από τον θάνατο στη ζωή. Είναι ενδιαφέρον πως η δέκατη πληγή είχε να κάνει με τον θάνατο των πρωτοτόκων και ότι οι οδηγίες του Θεού για τον Ισραήλ είχαν σκοπό να τον προστατεύσουν από τον θάνατο. Βλέπουμε μια παρόμοια ιστορία στην περίπτωση του Ιησού. Μεταξύ του θανάτου του στον σταυρό και της ανάστασης μεσολάβησε ένα διάστημα τριών ημερών. Τι συνέβη σε αυτό το διάστημα, σε αυτό το «πέρασμα»; Ο Απόστολος Παύλος γράφει στους Εφεσίους (4:9-10) πως, «Τὸ δὲ ἀνέβηκε, τί σημαίνει παρὰ ὅτι καὶ κατέβηκε πρῶτα εἰς τὰ κατώτερα μέρη τῆς γῆς; Ἐκεῖνος ποὺ κατέβηκε εἶναι αὐτὸς ποὺ καὶ ἀνέβηκε ὑπεράνω ὅλων τῶν οὐρανῶν, διὰ νὰ γεμίσῃ τὰ πάντα.» Συνεπώς, κατά τη διάρκεια αυτού του περάσματος, ο Ιησούς κατέβηκε στα κατώτερα μέρη της γης, στην καρδιά της εξουσίας του θανάτου – στο «κέντρο βάρους» του. Τον κατέστρεψε και μετά ανέβηκε νικητής. Όπως λέει ο Απόστολος Πέτρος στις Πράξεις 2:24, «Ο Θεός όμως τον ανέστησε, ελευθερώνοντάς τον από τα δεσμά του θανάτου, γιατί ήταν αδύνατο να τον κρατήσει πια ο θάνατος.»

Με τον δικό του θάνατο, ο Ιησούς νίκησε τον Θάνατο. Ενώ οι μαθητές του θρηνούσαν την απώλειά του και ίσως έχαναν την ελπίδα τους, και ενώ οι εχθροί του στη γή γιόρταζαν, ο Ιησούς, μέσα από το πιο απίθανο μέρος, έναν τάφο, και αφού είχε σηκώσει τις αμαρτίες και τον πόνο του κόσμου στους ώμους του (Α Πέτρου 2:24, Ησαϊας 53:4), νικούσε το σκοτάδι, νικούσε τον θάνατο, νικούσε τον ίδιο τον διάβολο. Ο Ιησούς εκπλήρωνε ένα πέρασμα από τον θάνατο στη ζωή και τη νίκη και, μαζί του, το εκπληρώναμε και εμείς. Έντυσε αυτούς που τον δέχτηκαν με αθανασία και μας έδωσε νίκη επί της αμαρτίας, που είναι το κεντρί του Άδη (Α Κορ. 15:56). Ο Παύλος γράφει γι’ αυτό χαρακτηριστικά: «Όταν αυτό το φθαρτό μεταμορφωθεί σε άφθαρτο και το θνητό μεταμορφωθεί σε αθάνατο, τότε θα πραγματοποιηθεί ο λόγος της Γραφής: Ο θάνατος αφανίστηκε· η νίκη είναι πλήρης! Θάνατε, πού είναι το κεντρί της δύναμής σου; Άδη, πού είναι η νίκη σου;» (Α Κορ. 15:54-55). Η ζωή είναι η αιώνια υπόσχεση, η αιώνια νίκη που έδωσε το πέρασμα του Ιησού από τον θάνατο στη ζωή σε όποιον πιστέψει σ’ αυτόν – δηλαδή σε όποιον επιλέξει «να βάψει τους παραστάτες του σπιτιού του με το αίμα του αρνιού.»

Του Ζήνωνα Τζιάρρα

---

Έξοδος 12:1-28

1Τότε ο Κύριος είπε στο Μωυσή και στον Ααρών, στην Αίγυπτο: 2«Ο μήνας αυτός θα είναι για σας η αρχή του έτους. Θα είναι ο πρώτος μήνας του χρόνου. 3Να πείτε στην ισραηλιτική κοινότητα: Τη δέκατη μέρα αυτού του μήνα, καθένας να πάρει από ένα αρνί ή κατσίκι για την οικογένειά του. 4Αν η οικογένειά του είναι μικρή για να το φάει ολόκληρο, ας συνεννοηθεί με τον πιο κοντινό του γείτονα, και ανάλογα με τον αριθμό των μελών της οικογένειας, ας υπολογίσουν πόσο μπορεί να φάει ο καθένας ώστε να διαλέξουν το κατάλληλο αρνί ή κατσίκι.

5Το αρνί ή το κατσίκι που θα διαλέξετε πρέπει να είναι αρτιμελές, αρσενικό, ενός έτους.6»Θα το κρατήσετε ζωντανό ως τη δέκατη τέταρτη μέρα του μήνα, και το βράδυ θα το σφάξετε. Έτσι θα κάνει όλη η ισραηλιτική κοινότητα. 7Μετά θα πάρετε λίγο από το αίμα του και θα αλείψετε τις δύο παραστάδες και το ανώφλι της πόρτας σε κάθε σπίτι όπου θα φάτε το αρνί ή το κατσίκι. 8Θα το ψήσετε στη φωτιά και θα το φάτε την ίδια εκείνη νύχτα, μαζί με άζυμο ψωμί και χόρτα πικρά. 9Δε θα φάτε απ’ αυτό καθόλου ωμό ή βραστό κρέας, αλλά θα το ψήσετε ολόκληρο μαζί με το κεφάλι, τα πόδια και τα εντόσθια. 10Δε θ’ αφήσετε να περισσέψει τίποτα ως το πρωί. Αν τυχόν έχει μείνει κάτι το πρωί, θα το κάψετε στη φωτιά. 11Και να τώρα με ποιον τρόπο θα το φάτε: Θα είστε ζωσμένοι τη ζώνη σας, με τα σανδάλια στα πόδια και με το ραβδί στο χέρι. Θα το φάτε γρήγορα.

Αυτή θα είναι η γιορτή του Πάσχα, για να τιμήσετε εμένα, τον Κύριο.12»Κι εγώ τη νύχτα εκείνη θα περάσω μέσα από την Αίγυπτο και θα θανατώσω κάθε πρωτότοκο στη χώρα: τα πρωτότοκα των ανθρώπων και τα πρωτογέννητα των ζώων. Εγώ ο Κύριος θα εκτελέσω την απόφασή μου ενάντια σ’ όλους τους θεούς της Αιγύπτου. 13Αλλά στα σπίτια που θα βρίσκεστε εσείς, το αίμα θα είναι το σημάδι που θα σας προστατέψει. Θα το δω και θα σας προσπεράσω. Έτσι θα γλιτώσετε από το χτύπημα του θανάτου, όταν θα τιμωρώ την Αίγυπτο. 14Την ημέρα αυτή πρέπει να τη θυμάστε. Θα τη γιορτάζετε επίσημα για να τιμάτε εμένα, τον Κύριο. Αυτό θα είναι για σας νόμος αιώνιος σ’ όλες τις γενιές σας.15»

Εφτά μέρες θα τρώτε άζυμο ψωμί. Από την πρώτη μέρα θα εξαφανίσετε τελείως το προζύμι από τα σπίτια σας, και όποιος φάει ψωμί φτιαγμένο με προζύμι θα αποκοπεί από την ισραηλιτική κοινότητα. 16Την πρώτη μέρα και την έβδομη πρέπει να γίνεται ιερή σύναξη. Καμιά εργασία δεν θα γίνεται αυτές τις μέρες. Θα ετοιμάζετε μόνον όσο χρειάζεται καθένας σας να φάει. 17Θα τελείτε αυτή τη γιορτή των Αζύμων, γιατί ακριβώς αυτή την ημέρα έβγαλα το λαό σας από την Αίγυπτο. Θα γιορτάζετε την ημέρα αυτή από γενιά σε γενιά στο μέλλον, κι αυτό θα είναι νόμος αιώνιος. 18Από τις δεκατέσσερις του πρώτου μήνα, το βράδυ, ως το βράδυ της εικοστής πρώτης, θα τρώτε άζυμο ψωμί. 19Εφτά μέρες δεν θα υπάρχει καθόλου προζύμι στα σπίτια σας. Όποιος φάει ψωμί φτιαγμένο με προζύμι, θα αποκλειστεί από την ισραηλιτική κοινότητα, είτε είναι ξένος είτε Ισραηλίτης. 20Δε θα τρώτε τίποτα που να περιέχει προζύμι· όπου κι αν κατοικείτε θα τρώτε άζυμο ψωμί».21

Ο Μωυσής κάλεσε όλους τους πρεσβυτέρους των Ισραηλιτών και τους είπε: «Πηγαίνετε, πάρτε αρνιά για τις οικογένειές σας και σφάξτε τα για το Πάσχα. 22Θα πάρετε μια δεσμίδα ύσσωπο, θα τη βουτήξετε στη λεκάνη, που θα περιέχει το αίμα του αρνιού, και θα αλείψετε το ανώφλι και τις δύο παραστάδες της πόρτας. Κανένας να μη βγει από την πόρτα του σπιτιού του ως το πρωί. 23Όταν θα περάσει ο Κύριος για να χτυπήσει τους Αιγύπτιους και δει το αίμα στο ανώφλι και στις παραστάδες της πόρτας, θα προσπεράσει και δε θ’ αφήσει να ’ρθεί η καταστροφή να χτυπήσει τα σπίτια σας.24»Θα εφαρμόσετε αυτά τα λόγια· και θα τα έχετε για αιώνιο νόμο από γενιά σε γενιά. 25Όταν θα μπείτε στη χώρα που υποσχέθηκε ο Κύριος να σας δώσει, θα τηρείτε αυτή την τελετουργία. 26Και όταν θα σας ρωτάνε τα παιδιά σας τι νόημα έχει αυτή για σας, 27θα απαντάτε: “είναι η πασχαλινή θυσία για να τιμήσουμε τον Κύριο, που, όταν χτυπούσε τους Αιγύπτιους, προσπέρασε τα σπίτια των Ισραηλιτών στην Αίγυπτο και γλίτωσαν οι οικογένειές μας”». Τότε ο λαός έσκυψε και προσκύνησε. 28Οι Ισραηλίτες έφυγαν και έκαναν όπως διέταξε ο Κύριος το Μωυσή και τον Ααρών.