Αρθρο που δημοσιεύτηκε στο 41ο Τεύχος του περιοδικού “Εθνική Φρουρά & Ιστορία” (Ιανουάριος-Ιούνιος 2018, σσ.77-87).

Των Ιωάννου-Σωτήριου Ιωάννου & Ζήνωνα Τζιάρρα

Εισαγωγή

Από το 2015-2016 και έπειτα, ο συριακός πόλεμος έχει μπει σε μια νέα περίοδο που χαρακτηρίζεται τόσο από φάσεις οξείας κλιμάκωσης όσο και από ένα γεωπολιτικό «ξεκαθάρισμα λογαριασμών» αναφορικά με τις διάφορες ζώνες σύγκρουσης και επιρροής. Αυτές οι τάσεις ενισχύθηκαν από τις αρχές του 2018 με τις τουρκικές επιχειρήσεις στον θύλακα Αφρίν στη βορειο-δυτική Συρία, τις εκτεταμένες επιχειρήσεις του συριακού καθεστώτος κατά των αντικαθεστωτικών δυνάμεων και του ISIS, την κρίση με αφορμή την φερόμενη χημική επίθεση, αλλά και στο σταδιακό «άνοιγμα» του μετώπου μεταξύ Ισραήλ και Ιράν-Χεζμπολάχ-Συρία-Χαμάς.

Σε αυτό το κείμενο επιχειρούμε την ανάλυση των σημαντικότερων πτυχών του συριακού πολέμου έτσι όπως διαμορφώνονται, και την αντίκτυπό τους στην έκβαση του Συριακού γενικότερα. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο εξετάζουμε τον κομβικό ρόλο της επαρχίας Ίντλιμπ που βρίσκεται υπό τον έλεγχο αντικαθεστωτικών ομάδων και τις σχετικές εξελίξεις στο σαλαφιστικό τζιχαντιστικό κίνημα, την πολιτική της Τουρκίας, το Κουρδικό, τον ρόλο των μεγάλων δυνάμεων (ΗΠΑ και Ρωσίας), και το κρίσιμο ζήτημα της υπερχείλισης του συριακού πολέμου στα υψίπεδα Γκολάν με την άμεση πλέον εμπλοκή του Ισραήλ και του Ιράν. Το κείμενο καταλήγει με κάποιες επισημάνσεις για τις επιπτώσεις που αυτές οι εξελίξεις μπορεί να έχουν στην Κύπρο. Continue reading →

Ο πολυμέτωπος πόλεμος στην Συρία φαίνεται ότι μπαίνει σε νέα φάση “ξεκαθαρίσματος λογαρισμών”, μείωσης των εμπλεκόμενων δρώντων και πιο ξεκάθαρου εδαφικού διαχωρισμού. Μέσα στο χάος και την περιπλοκότητα του πολέμου υπάρχουν αυτή τη στιγμή τουλάχιστον δύο σημαντικές δυναμικές που είναι υπό εξέλιξη και θα επηρεάσουν τα επόμενα στάδια.

1. Το Ισραηλινό Χτύπημα στη Χόμς

Σύμφωνα με το ρωσικό Υπουργείο Άμυνας, δύο ισραηλινά F-15 διεξήγαγαν αεροπορικά χτυπήματα κατά της συριακής αεροπορικής βάσης T4 στην επαρχία Χόμς, δυτικά της Παλμύρα, μέσω του λιβανικού εναέριου χώρου (βλ. χάρτη). Αυτή ήταν η τρίτη φορά που οι ισραηλινές δυνάμεις χτυπούν την εν λόγω βάση. Ωστόσο, ενω τις προηγούμενες φορές οι στόχοι ήταν κυρίως αντιεροπορικά συστήματα, συστήματα επικοινωνίας και ένα ιρανικό κέντρο ελέγχου μη-επανδρωμένων αεροσκαφών, αυτή τη φορά, σύμφωνα με το Συριακό Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, υπάρχουν τουλάχιστον 14 νεκροί μεταξύ των οποίων και Ιρανοί ή άτομα που ανήκαν σε ομάδες υποστηριζόμενες από το Ιράν.

Continue reading →

Εδώ και μερικές μέρες έχουν ξεσπάσει μαζικές διαδηλώσεις στην Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν. Πρόκεται για τη μεγαλύτερη κοινωνική κινητοποίηση στη χώρα μετά τις διαδηλώσεις του 2009 οι οποίες όμως ήταν πολύ μαζικότερες. [Ενίοτε το Ιράν αντιμετωπίζει μικρότερης κλίμακας διαδηλώσεις, π.χ. από τους Κούρδους, τις οποίες και καταστέλλει].

Διάφοροι αναλυτές και δημοσιογράφοι, ιδιαίτερα στον ελληνόφωνο χώρο, έσπευσαν να συνδέσουν τις διαδηλώσεις αυτές με την εξωτερική πολιτική του Ντόλαντ Τράμπ στη Μέση Ανατολή λέγοντας άλλοτε ευθαρσώς και άλλοτε εμμέσως ότι πρόκειται για εξέλιξη αμερικανικού σχεδιασμού. Δυστυχώς τέτοιες εύκολες και ρηχές διαπιστώσεις είναι προϊόν διάφορων συνδρόμων που κουβαλάμε στον Μεσανατολικό και ευρύτερο Μεσογειακό/Βαλκανικό χώρο: χωρίς να γνωρίζουμε τα δεδομένα, ενώνουμε τελείες κάνοντας τεράστια άλματα λογικής και γνώσης βασιζόμενοι σε συγκυριακά και συμπτωματικά γεγονότα, ενώ τείνουμε να δίνουμε μονοσήμαντες εξηγήσεις για περίπλοκα φαινόμενα. Με άλλα λόγια, πάσχουμε από συνωμοσιολογία και κακό ρεντουξιονισμό (reductionism).

Continue reading →

Του Γιάννη Ιωάννου και Ζήνωνα Τζιάρρα

Ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ είναι δημοσιογράφος στην κυπριακή εφημερίδα «Πολίτης» και αναλυτής στη Διπλωματική Ακαδημία του Πανεπιστημίου Λευκωσίας.
Ο ΖΗΝΩΝΑΣ ΤΖΙΑΡΡΑΣ είναι μεταδιδακτορικός ερευνητής στο Τμήμα Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Κύπρου.

Η αιφνίδια παραίτηση του Λιβανέζου πρωθυπουργού Σαάντ Χαρίρι στις 4 Νοεμβρίου και η πορεία του από τον Λίβανο στην Σαουδική Αραβία και πίσω, με ενδιάμεσες στάσεις το Παρίσι, το Κάιρο και την Λευκωσία, ήρθε να μας υπενθυμίσει το ιδιαίτερα ρευστό σκηνικό που επικρατεί στο ευρύτερο υποσύστημα της Μέσης Ανατολής και Νοτιοανατολικής Μεσογείου –μέρος του οποίου αποτελεί και η Κύπρος. Σε μια εποχή που η απειλή του Ισλαμικού Κράτους (ή ISIS) δεν έχει εξαλειφθεί ακόμη, που το συριακό μέτωπο παραμένει ανοικτό και που το Κουρδικό –σε Συρία και Ιράκ- επανέρχεται δυναμικά, μια ενδεχόμενη αποσταθεροποίηση του Λιβάνου δεν φέρνει μόνο την ανάμνηση της σύγχρονης ταραγμένης ιστορίας της χώρας (εμφύλιος 1975-1990, εισβολή Ισραήλ 1982, πόλεμος Ισραήλ-Χεζμπολάχ 2006) αλλά υπενθυμίζει και την διαρκή αντιπαράθεση –με όρους ισχύος– μεταξύ του σουνιτικού και σιιτικού τόξου στην Μέση Ανατολή, με τις περιφερειακές υπερδυνάμεις της Σαουδικής Αραβίας και του Ιράν να ανταγωνίζονται διαρκώς σε μια σκακιέρα που ξεκινά από το εμφύλιο χάος της Συρίας και τις χώρες του Κόλπου και επεκτείνεται μέχρι τον κόλπο του Άντεν και την Υεμένη.

Ο Σαάντ αλ-Χαρίρι μιλά με τον πρόεδρο του Λιβάνου Μισέλ Αούν (αριστερά), στην στρατιωτική παρέλαση για την 74η επέτειο της Ανεξαρτησίας του Λιβάνου, στην Βηρυτό, στις 22 Νοεμβρίου 2017. REUTERS/Mohamed Azakir Continue reading →