Η φυγοστρατία είναι ένα θέμα το οποίο φαίνεται να απασχολεί αρκετά τελευταίως ενώ – κακώς – παραλληλίζεται συχνά και με το αίτημα ή προσπάθεια για αποστρατικοποίηση της νήσου Κύπρου. Πιο κάτω προσεγγίζεται το ζήτημα της φυγοστρατίας σαν κοινωνικό φαινόμενο, και όχι κοινωνικό κίνημα, και διαχωρίζεται από την αποστρατικοποίηση που θα έπρεπε να αποτελεί πολιτικό και στρατηγικό στόχο της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Κατ’ αρχήν η φυγοστρατία δεν είναι σημάδι κοινωνικής εξέλιξης και κοινωνικής αφύπνισης όπως υποστηρίζουν οι υπέρμαχοι της φυγοστρατίας, είναι σημάδι κοινωνικής παρακμής. Δεν υποδεικνύει ότι οι νέοι – ή η κοινωνία γενικότερα – έχουν ξεπεράσει κοινωνικά ταμπού ή συναισθηματισμούς. Το μόνο που αποδεικνύει είναι ότι η κοινωνία έχει γίνει πιο αναίσθητη, πιο ανοχική, πιο αδιάφορη, πιο εγωκεντρική κτλ. Είναι σημαντικό επίσης σ’ αυτή τη συζήτηση να γίνει διαχωρισμός μεταξύ των (δογματικών) πολέμιων της φυγοστρατίας και αυτών που την θεωρούν λάθος και πρόβλημα, διότι τα κίνητρα των δύο διαφέρουν κατά πολύ. Οι μεν στηρίζονται σε επιχειρηματολογία άνευ πραγματιστικού περιεχομένου, κυρίως ιδεολογικο-κεντρική, ενώ οι δε τοποθετούν τη φυγοστρατία στη βάση του γενικότερου κοινωνικού και πολιτικού πλαισίου αναγνωρίζοντας το πρόβλημα που δημιουργεί.
Γενικά, όσον αφορά στο φαινόμενο της φυγοστρατίας, φαίνεται ότι γίνεται υπερεκτίμηση του επιπέδου της κυπριακής νεολαίας σχετικά με την αντίληψη και την αντίδρασή της στα κακώς έχοντα της πολιτείας καθώς επίσης και ωραιοποίηση των κινήτρων των φυγόστρατων. Η προσπάθεια για αναγωγή της φυγοστρατίας σε ιδεολογικό-φιλοσοφικό κίνημα είναι τραγικό λάθος διότι κάτι τέτοιο δεν ισχύει και ούτε θα ισχύσει ποτέ. Δεν συμφωνεί καταρχήν με τον κοινωνιολογικό ορισμό ενός μαζικού κοινωνικού κινήματος αλλαγής. Η ουσία είναι ότι δεν πρέπει να δίνουμε σε κάποιες πραγματικότητες – όπως η φυγοστρατία – περισσότερη αξία απ’ ότι έχουν, διότι είναι επικίνδυνο και παραπλανητικό.
Η επιχειρηματολογία των υπέρμαχων της φυγοστρατίας περιέχει αρκετά σωστά σημεία που αφορούν στο χαρακτήρα, τη δομή, τη λειτουργία και διαφθορά του κρατικού και πολιτικού συστήματος. Γενικότερα όμως η ρητορική που θέλει την αναστολή – ή οποιοδήποτε άλλο τρόπο φυγοστρατίας – να είναι επαναστατική κίνηση που στοχεύει στο ταρακούνημα του κράτους και στην αλλαγή του παρόντος συστήματος είναι εκτός πραγματικότητας και κάνει κομπλιμέντα στους φυγόστρατους τα οποία δεν αξίζουν εφόσον οι περισσότεροι – αν όχι όλοι – από αυτούς δρούνε βάσει προσωπικού συμφέροντος.
Είναι επίσης αποδεκτό το επιχείρημα ότι οι φυγόστρατοι δεν βρέθηκαν σε μια νύκτα και ότι υπάρχουν συγκεκριμένα αίτια που οδηγούν στην έξαρση του φαινομένου – αυτό δεν σημαίνει όμως ότι οι φυγόστρατοι οργανώθηκαν και δημιούργησαν πολιτικό κίνημα. Στην ανθρωπότητα και σε κάθε κοινωνία υπάρχει εξέλιξη με βάση τα κοινωνικοπολιτικά δεδομένα. Οι φυγόστρατοι είναι μια σταδιακά αυξανόμενη τάση η οποία οφείλεται στην αδυναμία του συστήματος και των χρονικών κοινωνικοπολιτικών και οικονομικών συγκυριών να πείσουν ότι υπάρχει ανάγκη για στρατό. Παράλληλα, στην Κύπρο και σε όλο τον κόσμο λαμβάνει χώρα η σταδιακή διαφθορά των οποιωνδήποτε αξιών και ηθών και αυτό είναι γεγονός – αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι ο στρατός είναι αξία. Ο στρατός είναι μικρογραφία της κοινωνίας και χαρακτηρίζεται από πραγματικότητες όπως η ομαδική ευθύνη και η αλληλεγγύη κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες. Η απουσία αυτών των αισθημάτων, που κανονικά οδηγούν κάποιον να ανταποκριθεί στην επιστράτευση, έχουν ξεθωριάσει παντού και αυτό αντανακλάται και στο στρατό. Υπό αυτό το πρίσμα η φυγοστρατία είναι πολύ απλά μέρος ενός πολύ μεγαλύτερου συστημικού προβλήματος το οποίο αγγίζει και το στρατό, αφού όλα είναι συνδεδεμένα μεταξύ τους, και το οποίο αν συνεχίσει, θα εντείνει απλά το πρόβλημα. Σε καμία περίπτωση η φυγοστρατία δεν είναι πολιτική κίνηση – εκτός ίσως από μεμονωμένες περιπτώσεις ως εξαίρεση στον κανόνα.
. Σωστά ή λάθος, το κράτος επιβάλει την 2ετή υπηρεσία στην ΕΦ και ο καθένας είναι υποχρεωμένος να την ακολουθήσει. Είναι γεγονός ότι νόημα μπορεί να μην υπάρχει και ότι ο κόσμος θα ήταν καλύτερος χωρίς στρατούς. Η κατάργηση του στρατού υπό το πρίσμα της αποστρατικοποίησης σαν πολιτική/διπλωματική κίνηση, όμως, καμία σχέση δεν έχει με την φυγοστρατία. Το ζήτημα της αποστρατικοποίησης έχει να κάνει με πολιτικούς, κοινωνικούς και οικονομικούς λόγους και όχι με το γεγονός ότι κάποιοι δεν θέλουν να υπηρετήσουν για τον ένα ή τον άλλο λόγο. Σε κάθε περίπτωση η φυγοστρατία δεν είναι λύση ούτε ο σωστός τρόπος δράσης αφού αποτελεί άναρχο και εγωκεντρικό τρόπο αντίδρασης. Με την ίδια λογική μπορούμε να περνάμε όποτε θέλουμε τα φώτα τροχαίας με κόκκινο, να κλέβουμε, να σκοτώνουμε και ούτω κάθε εξής. Η φυγοστρατία είναι μέρος του συστημικού προβλήματος. Δεν πρέπει να παταχθεί, πρέπει να συνειδητοποιηθεί.
*Το άρθρο αποτελείτε από προηγούμενες παρεμβάσεις του γράφοντος μέσα από σχόλια είτε σε κοινωνικά δίκτυα είτε σε ιστολόγια.
Ζήνωνας Τζιάρρας, Εφημερίδα Καθημερινή (Κύπρου), 11/10/2011.
Follow @ZenonasTziarras
!function(d,s,id){var js,fjs=d.getElementsByTagName(s)[0];if(!d.getElementById(id)){js=d.createElement(s);js.id=id;js.src=”//platform.twitter.com/widgets.js”;fjs.parentNode.insertBefore(js,fjs);}}(document,”script”,”twitter-wjs”);
Zenonas Tziarras 