 |
| Old Picture of the Ammunition Containers at the Naval Base. |
Νωρίς τα ξημερώματα της 11ης Ιουλίου 2011 μετά από περιστατικό πυρκαγιάς, στην Ναυτική Βάση Ευάγγελου Φλωράκη στο Ζύγι, εξεράγησαν 98 εμπορευματοκιβώτια (containers) με πυρίτιδα και εκρηκτικά τύπου ΤΜΤ με αποτέλεσμα 12 νεκρούς και 62 τραυματίες. Είχε επίσης ανυπολόγιστες ζημιές στη Ναυτική Βάση, στον πετρελαιοπαραγωγό σταθμό της Αρχής Ηλεκτρισμού Κύπρου (ΑΗΚ) και σε περιουσίες στα γύρω χωρία, αφού το ωστικό κύμα της έκρηξης είχε ακτίνα μέχρι και 7 χιλιόμετρα. Τα πυρομαχικά δεν ανήκαν στην Κυπριακή Δημοκρατία. Το 2009 τα είχε κατάσχει, μετά από εντολή των Ηνωμένων Εθνών, από ρωσικό πλοίο, εντός των χωρικών της υδάτων, το οποίο ερχότανε από το Ιράν με προορισμό την Συρία. Τα εμπορευματοκιβώτια αυτά τα τελευταία τρία χρόνια απετέλεσαν αντικείμενο συζητήσεων τόσο στο Υπουργείο Άμυνας όσο και στο Γενικό Επιτελείο Εθνικής Φρουράς (ΓΕΕΦ) χωρίς ουσιαστικά αποτελέσματα ή λύσεις. Επίσης, παρά τις συνεχείς υπενθυμίσεις και επισημάνσεις του Διοικητού της Ναυτικής Βάσης δεν είχαν παρθεί τα απαραίτητα μέτρα προστασίας αν και ο κίνδυνος ήταν πολύ εμφανής.
Το τραγικό αυτό συμβάν σε συνάρτηση με τις υπόλοιπες τοπικές, περιφερειακές και διεθνείς συγκυρίες προβλέπεται να έχει δυσβάσταχτες συνέπειες σε πολλούς τομείς από τους οποίους ο οικονομικός δεν είναι ο λιγότερο σημαντικός. Περαιτέρω αναδύει ερωτηματικά για το ρόλο και την κατάσταση της Εθνικής φρουράς καθώς και για το μέλλον του τόπου. Παρακάτω θα εξετάσουμε εν συντομία κάποιους από τους τομείς που επηρεάζονται από τη «βιβλική» – όπως ονομάστηκε – καταστροφή στο Ζύγι.
Οικονομία
Όπως είναι γνωστό ολόκληρος ο κόσμος και ιδιαίτερα η Ευρώπη περνά μια οικονομική κρίση που έχει ως αποτέλεσμα την αποδυνάμωση τόσο των εθνικών οικονομιών όσο και της ίδιας της Ευρωπαϊκής Ένωσης μέσω της κρίσης της Ευρωζώνης. Τρανταχτά παραδείγματα αυτής της ευρωπαϊκής οικονομικής κρίσης είναι η Ελλάδα και η Ισπανία ενώ τους τελευταίους κυρίως μήνες φαίνεται ότι και η Κύπρος μπήκε στον κατάλογο των επηρεασμένων χωρών. Υπό αυτό το πρίσμα, η συγκυρία μέσα στην οποία έλαβε χώρα η εν λόγω τραγωδία του Ιούλη δεν θα μπορούσε να είναι χειρότερη. Πρόχειροι, ανεπίσημοι, υπολογισμοί λένε ότι για την επιδιόρθωση του ηλεκτροπαραγωγού σταθμού χρειάζονται γύρω στα 500 εκατομμύρια. Κάποιοι άλλοι λένε ότι το ποσό αγγίζει το δισεκατομμύριο ενώ υπάρχουν και αυτοί που ισχυρίζονται ότι συμφέρει περισσότερο η ανέγερση καινούργιου σταθμού παραγωγής ενέργειας παρά η επιδιόρθωση του παρόντος.
Όπως και να έχει, και από όπου και αν έρθει βοήθεια, το σίγουρο είναι ότι η Κυπριακή Δημοκρατία θα επιβαρυνθεί τα μέγιστα ούτως ώστε να αποκαταστήσει το σταθμό του οποίου η παραγωγή καλύπτει το 50-60% της ζήτησης ηλεκτρικού ρεύματος. Πέραν αυτού, που έχει κυρίως μακροπρόθεσμες συνέπειες, υπάρχουν και άμεσες επιπτώσεις στην οικονομία. Η έλλειψη ηλεκτρικού ρεύματος μπορεί να προκαλέσει τεράστιες οικονομικές ζημιές σε μικρομεσαίες αλλά και μεγάλες επιχειρήσεις που αποτελούν την ατμομηχανή της κυπριακής οικονομίας. Επιπλέον άμεσα θα πληγούν οι ξενοδοχειακές και τουριστικές επιχειρήσεις αφού το τραγικό συμβάν και οι επιπτώσεις του μπορεί να διώξουν τους τουρίστες αλλά και να τους αποτρέψουν από το να επισκεφθούν φέτος την Κύπρο. Αυτό βέβαια εντείνει το ήδη υπάρχον οικονομικό πρόβλημα ενώ παράλληλα μπορεί να οδηγήσει και στην αύξηση της ανεργίας αν τέτοιες επιχειρήσεις αναγκαστούν να σταματήσουν να εργάζονται. Επιπτώσεις βέβαια υπάρχουν και για την οικονομία της ΕΕ αφού πλέον η αλληλεξάρτηση των κρατών-μελών της σε οικονομικό επίπεδο και η εύθραυστη οικονομική κατάσταση αυτή τη στιγμή δεν αφήνουν πολλά περιθώρια.
Εννοείται, συγχρόνως, ότι η ενεργειακή κρίση που προκάλεσε η καταστροφή του ηλεκτροπαραγωγού σταθμού φέρνει στο προσκήνιο τόσο την ανάγκη για ανανεώσιμες πηγές ενέργειας όσο και την ανάγκη ταχείας εκμετάλλευσης των υποθαλάσσιών μας ενεργειακών πόρων. Η σοβαρότητα βέβαια αυτού του προβλήματος συνεπάγεται και την ανάγκη δημιουργίας μιας καλά μελετημένης στρατηγικής στον τομέα της ενέργειας ούτως ώστε να αντικρουστούν οι οποιεσδήποτε προσπάθειες εκμετάλλευσης της ευάλωτής μας θέσης αυτή τη στιγμή.
Τα προβλήματα όμως δεν σταματάνε εδώ.
Πολιτική
Η οικονομική αποδυνάμωση ενός κράτους συνεπάγεται τη μείωση της συνολικής του ισχύος. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι το παραλύει αλλά όντας σε μειονεκτική θέση δεν του επιτρέπει να κινηθεί όπως θέλει τόσο στην εσωτερική όσο και στην εξωτερική του πολιτική. Έτσι, συνήθως, χάνει τη λαϊκή υποστήριξη με συνέπεια την σύγκρουση κράτους-κοινωνίας. Στην Κύπρο όμως τα πράγματα είναι ακόμα πιο περίπλοκα δεδομένου του πολιτικοστρατιωτικού προβλήματος που η Κυπριακή Δημοκρατία αντιμετωπίζει με τις τουρκικές κατοχικές δυνάμεις, την τουρκοκυπριακή ηγεσία και ιδιαίτερα την Τουρκία.
Με αφετηρία το γεγονός ότι η Τουρκία ακολουθεί μια πολιτική αναμονής περιμένοντας να εκμεταλλευτεί οποιεσδήποτε πραγματικότητες προκύψουν, τότε προκύπτουν αρνητικές πιθανότητες. Όταν ένα κράτος χάσει μερίδα της διπλωματικής του ισχύος – η οποία όντας συνδεδεμένη με όλες τις άλλες πηγές κρατικής ισχύος δεν μένει ανεπηρέαστη – τότε η αποτελεσματικότητά του στο πλαίσιο οποιονδήποτε διαπραγματεύσεων είναι αμφίβολη. Επιπρόσθετα, αν η Κυπριακή Δημοκρατία τελικά αντιμετωπίσει μια σημαντική οικονομική αποδυνάμωση τότε θα βρεθεί σε μειονεκτική θέση σε ότι αφορά συμφωνίες με κράτη ή εταιρίες για το διαχωρισμό των ενεργειακών της πηγών. Με αυτό το τρόπο μπαίνει δηλαδή σε ένα φαύλο κύκλο όπου η οικονομική ανεπάρκεια και η κοινωνική αστάθεια αποτρέπουν τις όποιες διεκδικήσεις. Πρέπει όμως να γίνει ξεκάθαρο πως όταν μιλάμε για τα διάφορα είδη κρατική ισχύος ή στρατηγικής, αυτά δεν είναι απρόσωπα. Όλα αυτά τα επίπεδα διακυβέρνησης και δημιουργίας πολιτικής είναι ελεγχόμενα από άτομα που φέρουν είτε προσωπική είτε συλλογική ευθύνη σαν μέλη πολιτικών κομμάτων. Στην Κύπρο ειδικά, η διαφθορά, ο νεποτισμός και το προσωπικό συμφέρον που χαρακτηρίζουν την κρατική μηχανή, ευθύνονται για αποτυχίες της εξωτερικής και εσωτερικής πολιτικής καθώς και για την κακή διαχείριση της οικονομίας.
Εθνική Φρουρά: Αποστρατικοποίηση τώρα!
Μια άλλη παράμετρος αυτού του ζητήματος, η οποία δεν μπορεί να μείνει ασχολίαστη, είναι αυτή της Εθνικής Φρουράς (ΕΦ). Παρόλο που τα εμπορευματοκιβώτια με τα πυρομαχικά δεν ήταν ιδιοκτησία της Κυπριακής Δημοκρατίας, η αδυναμία της ΕΦ να προλάβει τα χειρότερα παρουσιάζουν συστημικά προβλήματα τόσο της ίδιας όσο και του Υπουργείου Άμυνας πιο συγκεκριμένα. Σε αυτή τη συζήτηση φυσικά δεν πρέπει να παραμεληθεί το γεγονός ότι το τραγικό αυτό ατύχημα δεν είναι το πρώτο που συμβαίνει στην ΕΦ. Ένα παράδειγμα, το οποίο αποτελεί και τραγική σύμπτωση είναι ο θάνατος του αρχηγού της ΕΦ Ευάγγελου Φλωράκη, το όνομα του οποίου είχε η Ναυτική Βάση όπου έγινε η έκρηξη, στις 10 Ιουλίου 2002 μετά από πτώση ελικοπτέρου. Τα ατυχήματα της ΕΦ όμως δεν περιορίζονται σε αυτό. Περιλαμβάνουν και άλλους λάθος χειρισμούς πυρομαχικών ή οπλικών συστημάτων οι οποίοι προκάλεσαν θανάτους και τραυματισμούς.
Διερωτάται κανείς τι πρέπει να γίνει ενώ έχουν βγει διάφοροι οι οποίοι υποστηρίζουν πως η ΕΦ χρειάζεται μεγαλύτερη κρατική χρηματοδότηση. Το επιχείρημα είναι ότι είμαστε ένα κράτος υπό κατοχή και πρέπει να έχουμε τα μέσα να αμυνθούμε σε περίπτωση ανάφλεξης του προβλήματος με την Τουρκία. Η αλήθεια βέβαια είναι ότι η ΕΦ, μετά το 74’, έχει σκοτώσει περισσότερους Ελληνοκύπριους στρατιώτες παρά η Τουρκία. Επίσης όταν κάποιοι λένε πως η ΕΦ χρειάζεται περισσότερη χρηματοδότηση φαίνεται ότι υπερεκτιμούν το ρόλο και τις δυνατότητες της, υποτιμούν τις δυνατότητες της Τουρκίας, ενώ παράλληλα αγνοούν τις διαχρονικές επιπτώσεις της διατήρησης της ΕΦ στην οικονομία και στην κοινωνία. Τα δεδομένα έχουν αλλάξει. Το τραγικό είναι ότι με βάση την ορθολογική και νηφάλια ανάλυση των καταστάσεων γίνεται ξεκάθαρο ότι η αποστρατικοποίηση θα υπηρετούσε πολύ καλύτερα τους σκοπούς της Κυπριακής Δημοκρατίας, τόσο σε πολιτικό και οικονομικό επίπεδο όσο και σε…προσέξτε…στρατηγικό επίπεδο (Θα ακολουθήσει άρθρο το οποίο θα ασχοληθεί αποκλειστικά με τα υπέρ της αποστρατικοποίησης στα διάφορα επίπεδα).
Μέσα σε όλα αυτά βέβαια ας μην ξεχνάμε και ότι η διατήρηση μιας αναποτελεσματικής και ντροπιαστικής – θα έλεγα – ΕΦ η οποία επί της ουσίας δεν παρέχει κανένα θετικό στο κράτος και επιβαρύνει την οικονομία είναι χειρότερη από τα θετικά που μπορεί να παρέχει η αποστρατικοποίηση.
Αν και σε αυτό το άρθρο βαρύτητα δεν δόθηκε στην απόδοση ευθυνών, εννοείται ότι κάτι τέτοιο επιβάλλεται. Επίσης έχει λεχθεί ότι οι παραιτήσεις του Υπουργού Άμυνας και του αρχηγού ΓΕΕΦ δεν λύνουν το πρόβλημα. Όσο και αν αυτό είναι αλήθεια είναι ευκολονόητο και πολύ εύκολο να ειπωθεί. Το ζήτημα όμως δεν βρίσκεται στα εύκολα και εμφανή αλλά σε αυτά που πρέπει να αναζητηθούν. Πρέπει επίσης οι παραπάνω πραγματικότητες να μετρηθούν με σοβαρότητα και να ληφθούν αποφασιστικά μέτρα και αποφάσεις για την υπερπήδηση οποιονδήποτε εμποδίων. Σε τέτοιες στιγμές δεν χωράνε επιφανειακές πολιτικές ούτε δογματικές αντιλήψεις. Οι κυβερνώντες αλλά και ολόκληρη η πολιτική σκηνή της Κυπριακής Δημοκρατίας πρέπει να εργασθούν για το κοινό καλό. Αυτή είναι η ευκαιρία τους να επιδείξουν πολιτική ακεραιότητα και να ανατρέψουν την επικρατούσα εικόνα της αποτυχίας και αναποτελεσματικότητας που διατηρεί η πολιτική σκηνή της Κυπριακής Δημοκρατίας εδώ και σχεδόν 40 χρόνια.
Υ.Γ.: Έχω αντιληφθεί ότι το παραπάνω άρθρο έχει χρησιμοποιηθεί – κυρίως στο facebook – από υπέρμαχους της φυγοστρατίας με σκοπό την στήριξη των επιχειρημάτων τους. Επειδή δεν είμαι χρήστης του παραπάνω κοινωνικού δικτύου θα πω μερικά λόγια εδώ για να ξεκαθαρίσω την όποια παρεξήγηση και τη στάση μου στο θέμα.
Το ζήτημα της αποστρατικοποίησης καμία σχέση δεν έχει με την φυγοστρατία. Το ζήτημα της αποστρατικοποίησης έχει να κάνει με πολιτικούς, κοινωνικούς και οικονομικούς λόγους και όχι με το γεγονός ότι κάποιοι δεν θέλουν να υπηρετήσουν για τον ένα ή τον άλλο λόγο. Σωστά ή λάθος, το κράτος επιβάλει την 2ετή υπηρεσία στην ΕΦ και ο καθένας είναι υποχρεωμένος να την ακολουθήσει. Αντιλαμβάνομαι ότι νόημα ίσως να μην υπάρχει γι’ αυτό και προτείνω αποστρατικοποίηση. Σε κάθε περίπτωση όμως η φυγοστρατία δεν είναι λύση ούτε ο σωστός τρόπος δράσης αφού αποτελεί άναρχο και εγωκεντρικό τρόπο αντίδρασης. Με την ίδια λογική μπορούμε να περνάμε όποτε θέλουμε τα φώτα τροχαίας με κόκκινο, να κλέβουμε, να σκοτώνουμε και ούτω κάθε εξής. Η φυγοστρατία είναι μέρος του συστημικού προβλήματος.
Zenonas Tziarras 