Πραγματοποιήθηκε μεταξύ 8 και 9 Νοεμβρίου το ετήσιο και διεθνούς φήμης Warsaw Security Forum (Φόρουμ Ασφάλειας της Βαρσοβίας). Πρόκειται για μια πλατφόρμα ενημέρωσης και διαλόγου για διεθνή θέματα ασφάλειας, γεωπολιτικής και οικονομίας, που ξεκίνησε το 2014 και διοργανώνεται από το Ίδρυμα Casimir Pulaski (όνομα με ιδιαίτερη σημειολογία, καθώς ο Pulaski ήταν Πολωνός επαναστάτης που αντιστάθηκε στη ρωσική κυριαρχία τον 18ο αιώνα ενώ αργότερα βρέθηκε -μετά από σύσταση του Benjamin Franklin- να βοηθά στην Αμερικανική Επανάσταση, κάποια στιγμή έσωσε τη ζωή του George Washington και έπαιξε κεντρικό ρόλο στη μεταρρύθμιση του αμερικανικού ιππικού). Στρατηγικός εταίρος στη διοργάνωση του φόρουμ είναι η Γραμματεία Εθνικής Ασφάλειας (National Security Bureau) της Πολωνίας που επικουρεί την προεδρία και το Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας της χώρας, ενώ το φόρουμ στηρίζεται και από άλλους κυβερνητικούς και διεθνείς θεσμούς όπως το Υπουργείο Διεθνών Υποθέσεων, το Υπουργείο Εσωτερικών και το ΝΑΤΟ. Μέσα από μια εξαιρετική διοργάνωση, το φόρουμ φέρνει στο ίδιο «τραπέζι» πολιτικούς αξιωματούχους, τεχνοκράτες και ειδικούς αναλυτές, δημιουργώντας έτσι έναν πολυδιάστατο διάλογο που αγγίζει φλέγοντα διεθνή ζητήματα και επικεντρώνεται κυρίως στην Ανατολική Ευρώπη, τις διατλαντικές σχέσεις και τον ευρασιατικό χώρο.

Φέτος, η λίστα των ομιλητών-σχολιαστών περιλάμβανε τον αναπληρωτή πρωθυπουργό της Πολωνίας Matesz Morawiecki, τον γενικό γραμματέα του ΟΑΣΕ Thomas Greminger, τον υπουργό Εξωτερικών της Λιθουανίας Linas Linkevicius, τον πρώην υπουργό Εξωτερικών της Βουλγαρίας Daniel Mitov, τον Πρόεδρο της Γεωργίας Giorgia Margvelashvili, τον George Friedman (ιδρυτή του Stratfor και Geopolitical Futures) και πολλούς άλλους αξιωματούχους και αναλυτές από Ουκρανία, Ουγγαρία, Βέλγιο, Γαλλία, Ρωσία, Τουρκία, Ηνωμένο Βασίλειο, Λετονία, Κίνα, ΗΠΑ, κ.ά. Πέρα από τη γενικότερη συνεισφορά του φόρουμ, είναι εμφανές ότι για την Πολωνία αποτελεί και ένα σημαντικό εργαλείο εξωτερικής πολιτικής τόσο διότι την καθιστά δεξαμενή πολιτικών και ακαδημαϊκών ζυμώσεων όσο και για τον λόγο ότι το φόρουμ χρησιμοποιείται ως βήμα επικοινωνίας και προώθησης των πολωνικών θέσεων και απόψεων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτέλεσε η εναρκτήρια ομιλία του αναπληρωτή πρωθυπουργού και υπουργού Ανάπτυξης της Πολωνίας Matesz Morawiecki, που έδωσε το στίγμα του διεθνούς προσανατολισμού και των προτεραιοτήτων ασφάλειας της χώρας.

Ο Morawiecki κατέστησε σαφές ότι η Πολωνία είναι ένας σοβαρός οικονομικός εταίρος για την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), ένας αφοσιωμένος εταίρος ασφάλειας για τις ΗΠΑ, ενώ ταυτόχρονα επιδιώκει να αναδειχθεί σε ενεργειακό κόμβο για ολόκληρη την Ευρώπη. Ο τελευταίος είναι και ένας από τους λόγους για τους οποίους η Πολωνία -μαζί με άλλα κράτη- αντιτίθεται στην κατασκευή του αγωγού φυσικού αερίου Nord Stream 2 (Βόρειο Ρεύμα 2) που έχει σκοπό να συνδέσει τη Ρωσία με τη Γερμανία. Επιπλέον, η λογική του Nord Stream 2 θεωρείται αντίθετη με τον στόχο που έχει θέσει η ΕΕ για απεξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο, ενώ η Πολωνία τον αντιλαμβάνεται και ως απειλή λόγω του δυνητικά ενισχυμένου ρόλου που δίνει στη Ρωσία.

Γενικά, η ανησυχία για τον ρόλο και την εξωτερική πολιτική της Ρωσίας ήταν διάχυτη στο φόρουμ. Διάφοροι ομιλητές, Πολωνοί και άλλοι, έκαναν λόγο για ρωσικό ηγεμονισμό, επεκτατισμό και ρωσική απειλή παραπέμποντας στα παραδείγματα της Κριμαίας, της Ανατολικής Ουκρανίας, της Γεωργίας και της Συρίας. Ένας από αυτούς τους ομιλητές ήταν και ο Πρόεδρος της Γεωργίας Giorgi Μargvelashvili, ο οποίος προειδοποίησε πως αν δεν σταματήσει κάποιος τη Ρωσία, αυτή θα προχωρήσει με την ίδια επιθετικότητα και αλλού. Επιπλέον, ο Μargvelashvili ανέφερε την ανάγκη για ενίσχυση του ΝΑΤΟϊκού ρόλου στη Μαύρη Θάλασσα ούτως ώστε να επιτευχθεί σταθερότητα και ασφάλεια στην περιοχή – κάτι που παραπέμπει και στην επιθυμία για εξισορρόπηση της ρωσικής παρουσίας και επιρροής. Πάντως, συζητήσεις, όπως αυτές που έλαβαν χώρα στο φόρουμ, μπορούν να είναι διδακτικές, προσφέροντας μια διαφορετική οπτική στις διεθνείς εξελίξεις και υπενθυμίζοντάς μας τις διάφορες και διαφορετικές προτεραιότητες ασφάλειας σε άλλες περιοχές του κόσμου.

Ο φόβος των ρωσικών επιδιώξεων στην Ανατολική Ευρώπη (και όχι μόνο) θα μπορούσε υπό μια έννοια να παραλληλιστεί με τις ανησυχίες που έχουν κάποια κράτη της Ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής με την Τουρκία, το Ιράν ή τη Σαουδική Αραβία, αναλόγως γεωπολιτικών ευαισθησιών. Μια συγκριτική ματιά αυτής της πραγματικότητας καταδεικνύει τα κενά ισχύος και ασφάλειας σε έναν αυξανόμενα πολυπολικό κόσμο όπου κάθε περιφέρεια έχει τον δικό (ή τους δικούς) της επίδοξους ηγεμόνες. Τέλος, η καλύτερη κατανόηση των περίπλοκων δυναμικών που υπάρχουν στα διάφορα γεωπολιτικά υποσυστήματα, ιδιαίτερα αυτά που γειτνιάζουν με την Ευρώπη, μπορεί να βοηθήσει και την Κυπριακή Δημοκρατία στον σχεδιασμό και την πρακτική της εξωτερικής της πολιτικής.

Το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στην κυπριακή εφημερίδα “Πολίτης”, εδώ.