Πηγή: kathimerini.gr

Μεταξύ της 5ης και 6ης Δεκεμβρίου 2014, και εν μέσω τουρκικών προκλήσεων και παραβιάσεων στην κυπριακή ΑΟΖ, ο Τούρκος Πρωθυπουργός, Αχμέτ Νταβούτογλου, βρέθηκε στην Αθήνα για τη συνεδρίαση του 3ου Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας Ελλάδας-Τουρκίας.

Στις 6 Δεκεμβρίου, ο Νταβούτογλου δήλωσε, μεταξύ άλλων,

Αυτό που με εντυπωσίασε περισσότερο στις συνομιλίες είναι το πόσο καλά συνεργαζόμαστε και συνομιλούμε πλέον, ώστε να επικοινωνούν οι καρδιές και τα πνεύματά μας, και έτσι μπορούμε να ανοίξουμε όλες τις πύλες συνεργασίας.

Είναι καλό Τουρκία και Ελλάδα να συνεργάζονται, και είναι καλό να γίνεται κάθε δυνατή προσπάθεια για την ομαλοποίηση και εξέλιξη των σχέσεών τους. Στην προκειμένη όμως περίπτωση καλό είναι να θυμηθούμε ότι το ζήτημα των τουρκικών παραβιάσεων στην κυπριακή ΑΟΖ με το σεισμογραφικό “Μπαρμπαρός” και τα πολεμικά πλοία που το συνοδεύουν ήταν, υποτίθεται, στην κορυφή της ατζέντας.

Ωστόσο, η ουσία των συζητήσεων περιστράφηκε για ακόμα μια φορά γύρω από θέματα χαμηλής πολιτικής και συγκεκριμένα την οικονομία, την ενέργεια τον τουρισμό και τα… γλυπτά του Παρθενώνα. Γύρω στους 200 Έλληνες και Τούρκοι επιχειρηματίες συναντήθηκαν στα πλαίσια του ελληνοτουρκικού επιχειρηματικού φόρουμ. Ο Έλληνας πρωθυπουργός, Αντώνης Σαμαράς δήλωσε πως,

Έχουν υπογραφεί 47 κείμενα συνεργασίας και συμφωνήσαμε να εργαστούμε για την υλοποίηση των συμφωνιών. Η υλοποίηση απαιτεί έλεγχο που κάναμε σήμερα. Στόχος είναι η προώθηση της συνεργασίας σε τομείς χαμηλής πολιτικής που όμως αγγίζουν την καθημερινότητα των πολιτών. Στις διμερείς σχέσεις υπάρχουν ζητήματα που έχουμε σημαντικές διαφωνίες. Το αναγνωρίζουμε και δημιουργούμε σχέσεις αμοιβαίου σεβασμού με πλήρη σεβασμό του διεθνούς δικαίου και προάσπιση της εθνικής κυριαρχίας. Για το Κυπριακό η Ελλάδα στηρίζει τις προσπάθειες του γγ του ΟΗΕ για δίκαιη και βιώσιμη λύση μέσω δικοινοτικών διαπραγματεύσεων. Κατανοούμε την απόφαση του κ. Αναστασιάδη να διακόψει τις συνομιλίες μέχρι να λυθεί το πρόβλημα που έχει δημιουργηθεί. Πιστεύω ότι θα λυθεί σύντομα το πρόβλημα για να επανεκκινήσουν οι διμερείς διαπραγματεύσεις. Η Ελλάδα θα συνεχίσει να στηρίζει την ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας. Είναι χρήσιμο ο γείτονάς μας να ανήκει στην ευρωπαϊκή οικογένεια εκπληρώνοντας βέβαια τα προαπαιτούμενα. Ας είναι σίγουρη η Τουρκία ότι με την ένταξη θα πετύχει τεράστια οφέλη.

Ποιόν έχει τελικά ωφελήσει η ελληνο-τουρκική συνάντηση στην Αθήνα και κατά πόσο έχει αποδειχθεί ότι το Κυπριακό ήταν στην κορυφή της ατζέντας; Δύο ήταν οι κερδισμένοι της διαδικασίας: οι Τούρκοι και Έλληνες επιχειρηματίες, και η ίδια η Τουρκία. Το κράτος και ο λαός της Ελλάδας δεν κέρδισαν τίποτε σε ό,τι αφορά τα “εθνικά” θέματα. Η Τουρκία από την άλλη, κέρδισε τρία πράγματα: α) τη διατήρηση της παρούσας κατάστασης (status quo) στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο σε σχέση με τα διάφορα διμερή προβλήματα, β) την αποφυγή δέσμευσης ή ουσιαστικής δήλωσης για τις παραβιάσεις της στην κυπριακή ΑΟΖ και το Αιγαίο, και γ) την χρησιμοποίηση ευαίσθητων διμερών ζητημάτων για να παρουσιάσει την Ελλάδα ως μια φίλη χώρα, υποβαθμίζοντας έτσι τη σημασία του προβλήματος και τη διαχρονική επιχειρηματολογία της Ελλάδας. Τα πιο πάνω σημεία γίνονται καλύτερα αντιληπτά μέσα από την πιο κάτω δήλωση του Νταβούτογλου:

Στο κυπριακό πιστεύουμε ότι η προσέγγιση των δύο πλευρών θα συμβάλλει στην ανάπτυξη της Ανατολικής Μεσογείου και είμαστε ευγνώμονες της ελληνικής στήριξης στην ευρωπαϊκή προοπτική και ένταξη της Τουρκίας, ενώ παλιά κάποιες άλλες δυνάμεις έλεγαν ότι η Ελλάδα έθετε εμπόδια στην προσπάθεια ένταξης της Τουρκίας στην Ε.Ε. Εκτιμούμε εξαιρετικά την υποστήριξη της Ελλάδας και εκτιμούμε ότι στο τέλος θα βγούμε όλοι ευχαριστημένοι. Ως προς τις μειονότητες, οι πολίτες αυτοί είναι γέφυρα φιλίας μεταξύ μας, εννοώντας την μουσουλμανική μειονότητα της Θράκης, που η Άγκυρα προσπαθεί να την χαρακτηρίσει ως τουρκική. Η Ελλάδα είναι παράγοντας σταθερότητας και με γνώμονα αυτό το γεγονός, θα συνεχίσουμε την συνεργασία μας στα πλαίσια αμοιβαίου σεβασμού στις διμερείς σχέσεις μας και αν χρειαστεί να βοηθήσουμε σε κάτι θα το κάνουμε.

Η αναφορά στην ΕΕ μειώνει τις προϋποθέσεις που θέτει η Ελλάδα (και η Κύπρος) για κάτι τέτοιο, ενώ η αναφορά σε “αμοιβαίο σεβασμό στις διμερείς σχέσεις” Ελλάδας-Τουρκίας αποτελεί από μόνη της πράξη πολιτικής και επικοινωνιακής ασέβειας. Δεδομένου μάλιστα ότι αυτές οι δηλώσεις έγιναν ενώ η Τουρκία προκαλούσε στο Αιγαίο (εκτός από την Κύπρο) παραπέμπουν στη φυσιολογικοποίηση όλων των τρεχουσών συναφών κινήσεων της Άγκυρας και με την πολιτική ανοχή της Ελλάδας. Σημειωτέο, ότι αυτό γίνεται στο βωμό των επιχειρηματικών συμφερόντων. Των συμφερόντων δηλαδή μερικών δεκάδων εκατομμυριούχων επιχειρηματιών, οι οποίοι όμως καλώς ή κακώς (μάλλον κακώς) έχουν σημασία για την ελληνική (και τουρκική) οικονομία.

Όταν ο Σαμαράς δήλωσε ότι αναγνωρίζονται τα διμερή προβλήματα και ότι “δημιουργούμε σχέσεις αμοιβαίου σεβασμού με πλήρη σεβασμό του διεθνούς δικαίου και προάσπιση της εθνικής κυριαρχίας” βρισκόταν ευθυγραμμισμένος με τις δηλώσεις της Άγκυρας. Από μόνο του αυτό δεν προκαλεί έκπληξη. Επικοινωνιακά, μια τέτοια ευθυγράμμιση στις δηλώσεις είναι μάλλον ο κανόνας. Λαμβανομένου όμως υπόψη του γενικότερου γεωπολιτικού πλαισίου και των χλιαρών/τυπικών δηλώσεων της Αθήνας περί υποστήριξης των προσπαθειών του ΟΗΕ για επίλυση του Κυπριακού, θα μπορούσε κανείς εύκολα να επιχειρηματολογήσει ότι αποτελούν ακόμα και διπλωματική ήττα. Ακόμα και αν το Μπαρμπαρός αποχωρήσει, όπως πιθανολογείται, θα γίνει μόνο ως τακτικισμός για προσπάθεια σύνδεσης των ενεργειακών πόρων της Κυπριακής Δημοκρατίας με την επίλυση του κυπριακού

Για τον γράφωντα, τίποτα από τα πιο πάνω δεν αποτελεί έκπληξη, ανεξήγητο ή αδικαιολόγητο φαινόμενο. Αποτελούν μάλλον επιβεβαίωση παλαιότερων εκπεφρασμένων απόψεων κατά τις οποίες ο βαθμός της αντιπαράθεσης μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας είναι πολύ μικρότερος από αυτόν που φαίνεται. Είναι μάλιστα τόσο μικρός, και τα συμφέροντα τόσο μεγάλα, που οι σχέσεις Ελλάδας-Κύπρου μπαίνουν χωρίς αμφιβολία σε δεύτερη μοίρα σε σχέση με την Τουρκία.

Πώς θα ήταν διαφορετικά δυνατόν “να επικοινωνούν οι καρδιές και τα πνεύματα”, κατά τον Νταβούτογλου, δύο κρατών με μακροχρόνια “εδαφικά” και άλλα ζητήματα, τη στιγμή μάλιστα που το ένας κράτος προκαλεί με στρατιωτικά μέσα τις αξιώσεις που προβάλλει το άλλο; Αυτό είναι δυνατόν μόνο αν οι “καρδιές” τους αφιερώνονται στο Ευρώ και τα “πνεύματά” τους στις τουρκικές λίρες. Τα πιο πάνω υπογραμμίζονται, πάνω απ’ όλα, ως μέσο κατάρριψης της ιδεαλιστικής και ρομαντικής κυπριακής αντίληψης ότι η Ελλάδα είναι ασάλευτος υποστηρικτής των κυπριακών συμφερόντων. Και από εκεί ακολουθεί ότι κάθε είδους εξωτερική πολιτική ή συμμαχική προσπάθεια της Κυπριακής Δημοκρατίας μπορεί να συμπεριλαμβάνει την Ελλάδα αλλά δεν μπορεί να είναι “ελληνική” – κυρίως διότι η Ελλάδα δεν φαίνεται διατεθειμένη να στηρίξει κάτι τέτοιο.