Όπως έχω ξανατονίσει δεν είμαι οικονομολόγος. Παρόλα αυτά νομίζω πως έχω το δικαίωμα, όπως και κάθε πολίτης, να εκφέρω άποψη για το τι γίνεται. Έχουμε λοιπόν ενώπιον μας την απόφαση του Eurogroup για κούρεμα των καταθέσεων, μεταξύ άλλων, ως απάντηση για την οικονομική κρίση της Κύπρου. Κανένας δεν είναι ευχαριστημένος και όμως πολλοί στηρίζουν ότι η λύση αυτή ήταν η μοναδική υπό τις περιστάσεις, και ότι η κυβέρνηση του κ. Αναστασιάδη έπραξε καλώς που αποδέχτηκε τη συμφωνία.
Όσοι στηρίζουν τον κ. Αναστασιάδη επικαλούνται την κακή διακυβέρνηση Χριστόφια και το κακό σημείο στο οποίο έφερε την χώρα, με την νέα κυβέρνηση να μην έχει άλλη επιλογή από τον οδυνηρό συμβιβασμό. Κανένας δεν αμφισβητεί τα κακά που έχουν γίνει την τελευταία πενταετία (τουλάχιστον όσον αφορά εμένα), όμως και ο κ. Αναστασιάδης δεν είναι άμοιρος ευθυνών εφόσον ήταν αυτός που άλλα διακήρυττε και άλλα συμφώνησε. Αυτό και μόνο πρέπει να σημαίνει κάτι. Το τετριμμένο «φταίει ο προηγούμενος» φτάνει για τα λάθη του προηγούμενου και όχι για του νυν. Εξ άλλου μέχρι και ο κ. Πισσαρίδης, ο νομπελίστας οικονομολόγος σύμβουλος της κυβέρνησης, παραδέχτηκε πως η απόφαση ήτανε πολιτική και όχι οικονομική, παρόλο που διατείνεται ακόμα ότι η συμφωνημένη λύση είναι μονόδρομος.
Με βάση την πιο πάνω λογική θα αναπτύξω εν συντομία μερικά σημεία που θεωρώ σημαντικά. Δεν θα δώσω απαντήσεις και ούτε θα υποστηρίξω ότι μπορώ να κάνω κάτι τέτοιο, για διάφορους λόγους, ένας εκ των οποίων είναι το γεγονός ότι οι στιγμές είναι πολύ κρίσιμες και πρέπει να προσέχουμε τα λόγια μας. Έτσι, θα θέσω περισσότερο ερωτήσεις (κάποιες φορές ρητορικές) παρά απαντήσεις.
Καταρχάς φαίνεται ότι κάποιοι έχουν ανακαλύψει τον τροχό. Ότι δηλαδή η ΕΕ δεν είναι η «αλληλέγγυος οικογένεια» που νόμιζαν μέχρι τώρα. Τα ιδεαλιστικά του τύπου, κοινές αξίες, ιδανικά, κοινωνική ταυτότητα, πολιτισμός, θρησκεία και άλλα, τελικά φαίνεται ότι δεν μας ενώνουν τόσο πολύ όσο νόμιζαν. Η μόνη αξία που «ενώνει» είναι το χρήμα, και όπως ξέρουμε το χρήμα έχει μόνο αριθμητική αξία και τίποτε άλλο. Όταν η μόνη (πραγματική) αξία που κρατάει την Ένωση μαζί διαφθείρεται, τότε αυτό έχει αρνητικές επιπλοκές για την πολιτική και την κοινωνία. Και όμως υπάρχει μια πρωτοφανής απογοήτευση και έκπληξη σε διάφορους πολιτικούς, ακαδημαϊκούς και κοινωνικούς κύκλους για την «προδοσία» της Ευρώπης, ενώ συμπεριφέρονται σαν απατημένοι σύντροφοι που έπεσαν απ’ τα σύννεφα. Και όλα αυτά ενώ η λιτότητα θερίζει τα τελευταία χρόνια (τουλάχιστον) τον ευρωπαϊκό Νότο.
Έπειτα, όσον αφορά την ίδια την απόφαση, περιτριγυρίζεται από μια σειρά απίστευτων συμπτώσεων η οποία δημιουργεί τουλάχιστον υποψίες για το κατά πόσο αυτή η συμφωνία ήταν προσχεδιασμένη. Επίσης υπάρχουν κάποιοι πολύ απτοί λόγοι για τους οποίους η ΕΕ θα ήθελε τις συγκεκριμένες πρόνοιες στη συμφωνία. Τέλος υπάρχουν και κάποια ερωτήματα που σχετίζονται με πιθανές εναλλακτικές λύσεις αλλά παραμένουν ακόμα αναπάντητα. Μερικά από όλα τα παραπάνω ακολουθούν:
- Πώς γίνεται, αν η απόφαση δεν ήτανε προσχεδιασμένη, να «πετάξουν» από την Κύπρο μερικά δισεκατομμύρια ευρώ πριν την Παρασκευή;
- Πώς γίνεται εφόσον η κυβέρνηση είχε πάρει θέση ενάντια στο κούρεμα να συναινεί τελικά στην πραγματοποίηση του; Μήπως κάποιοι («φίλοι») είχαν ενημερωθεί από πριν ενώ οι υπόλοιποι έπρεπε να καθησυχασθούν για να μην πάρουν τα λεφτά τους από τις τράπεζες πριν το κούρεμα;
- Γιατί άραγε η συνάντηση του Eurogroup έγινε Παρασκευή, και όχι οποιαδήποτε Παρασκευή, αλλά αυτή που προηγείται του τριημέρου της Καθαρής Δευτέρας; Μήπως διότι ο κόσμος δεν έπρεπε να μπορεί να αντιδράσει;
- Πώς έγινε να ληφθούν τόσο σύντομα μέτρα από τη λήξη του Eurogroup για αποφυγή μεγάλων εκταμιεύσεων χρηματικών ποσών;
- Γιατί οι διαπραγματεύσεις κράτησαν μόνο μια μέρα και όχι περισσότερο ούτως ώστε να μελετηθούν, να δει η κυβέρνηση τις αντιδράσεις του λαού, και να υπάρξει πραγματική διαπραγμάτευση;
- Γιατί Συνεργατική τράπεζα πριν μερικές μέρες ενημέρωνε πελάτες της ότι το τριήμερο 16-17-18 Μαρτίου το σύστημα ηλεκτρονικής τράπεζας δεν θα λειτουργεί;
Γιατί η πρωτοφανής απόφαση του Eurogroup;
- Μήπως έπρεπε να δημιουργηθεί προηγούμενο κουρέματος καταθέσεων σαν «μέτρο αντιμετώπισης της κρίσης» ούτως ώστε να μπορεί να επιβάλλεται ευκολότερα σε άλλες χώρες;
- Μήπως γινόμαστε μάρτυρες της σύγκρουσης του ευρωπαϊκού κεφαλαίου με το ρωσικό κεφάλαιο στην Κύπρο και το κούρεμα ήταν μια από της τακτικές των Ευρωπαίων «εταίρων»;
- Ποιος εγγυάται ότι αυτό το μνημόνιο θα είναι το πρώτο και το τελευταίο, εφόσον και το πρόγραμμα θα γίνει σε δύο μέρη με – την υποτιθέμενη – ολοκλήρωσή του μετά από τρία χρόνια, αλά Ελλάδα και Ισπανία;
- Και εφόσον κανένας δεν το εγγυάται, ποίος λέει ότι την επόμενη φορά το κόστος δεν θα αφορά απλά τις καταθέσεις, τις συντάξεις, τους κατώτατους μισθούς, το ανώτατο όριο συνταξιοδότησης, της ιδιωτικοποιήσεις κτλ. (που έχουν όλα αποτύχει), αλλά και το φυσικό αέριο;
- Και όταν φτάσουμε πλέον σε εκείνο το σημείο, ποιος εγγυάται ότι το φυσικό αέριο δεν θα συνδεθεί με τη Λύση του Κυπριακού (όπως έχω ξαναγράψει); Ναι, πολλοί έχουν πει προεκλογικά ότι κάτι τέτοιο δεν θα το δεχτούν – όπως είπαν δηλαδή και για τους όρους της συμφωνίας που έχουμε τώρα μπροστά μας. Άρα;
- Ποιος έχει σκεφτεί ότι παρόλο τον πλούτο που παράγουν όλες οι χώρες (της ΕΕ και όχι μόνο), το χρήμα είναι μαζεμένο σε πολύ λίγα χέρια και τελικά την κρίση την πληρώνουν και πάλι αυτοί που δεν έχουν;
Βέβαια υπάρχουν και άλλα ερωτήματα που έχουν να κάνουν με πιθανές εναλλακτικές – ασχέτως εάν στην προκειμένη οποιεσδήποτε λύσεις και εναλλακτικές λύσεις στα πλαίσια του μνημονίου δεν φαντάζουν σαν λύσεις:
- Γιατί υπάρχουν μόνο δύο κλίμακες για το κούρεμα καταθέσεων; Γιατί όχι τρείς ή πέντε;
- Εφόσον έχουν επιβάλει το κούρεμα από το οποίο θα αποκομίσει το κράτος 5.8 δις για την αποπληρωμή του δανείου, γιατί να μην αποφασίσει το κράτος από μόνο του να κουρέψει τους λογαριασμούς, για παράδειγμα 13% (αντί 6.75%) υπό των 100.000 και 20% (αντί 9.9%) άνω των 100.000, «λύνοντας» έτσι από μόνο του το τρέχον πρόβλημα, παρά να μπει σε μνημόνιο και υπό τον έλεγχο της Τρόικα, με τραγικές συνέπειες μεσο/μακροπρόθεσμα;
- Είναι όντως δίλημμα το «κούρεμα ή κατάρρευση των τραπεζών» ή το «κούρεμα ή κατάρρευση της ευρωζώνης»; Αν ναι, τότε γιατί δεν το χρησιμοποιήσαμε σαν διαπραγματευτικό χαρτί για να καταφέρουμε ευνοϊκότερους όρους εφόσον η κατάρρευση της Κύπρου συνεπάγεται κατάρρευση της Ευρωζώνης; Κατ’ επέκταση πόσο φίλοι είναι οι «φίλοι» του κ. Αναστασιάδη στην Ευρώπη;
Για να γίνομαι ξεκάθαρος, δεν μιλάω για θεωρίες συνομωσίας. Δεν αναφέρομαι ούτε σε Εβραίους, ούτε σε Μασόνους, ούτε σε Ροταριανούς, ούτε σε υπόγειες στοές με περίεργα σύμβολα και τηβέννους. Θέτω εύλογα – κατά την άποψή μου – ερωτήματα.
Το τραγικό της όλης υπόθεσης είναι πως είτε ψηφιστεί η συμφωνία από το κυπριακό κοινοβούλιο, είτε όχι, είτε βρεθεί εναλλακτική, είτε όχι, η Κύπρος έχει πληγεί ανεπιστρεπτί. Η αξιοπιστία της σε εξωτερικούς επενδυτές έχει πλέον καταστραφεί, η αγοραστική δύναμη του Κύπριου έχει μειωθεί και προβλέπεται να μειωθεί κι άλλο. Επίσης τα λεφτά που έχουν ήδη φύγει από τις κυπριακές τράπεζες και προβλέπονται να φύγουν και τις επόμενες εβδομάδες (λόγω ρίσκου) θα αποδυναμώσουν σε τεράστιο βαθμό τον ήδη αδύναμο τραπεζικό τομέα. Όλα αυτά μαζί, δεν οδηγούν σε ανάπτυξη αλλά σε ύφεση. Το κέντρο βάρους της κυπριακής οικονομίας έχει κτυπηθεί πολύ άσχημα. Εκτός αυτών, η κυπριακή περίπτωση μέλλει να δημιουργήσει υποψίες και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες που έχουν πληγεί από την κρίση, πιθανότατα οδηγώντας και άλλους Ευρωπαίους πολίτες σε απόσυρση καταθέσεων. Η Κύπρος, δυστυχώς, μπορεί να έχει πολύ μεγαλύτερη σημασία για το μέλλον της Ευρωζώνης και της ΕΕ απ’ ότι φαίνεται. Κάτι τέτοιο σε κάνει να αναρωτιέσαι τι πραγματικά σκέφτονται οι φίλοι και αδερφοί μας, οι Ευρωπαίοι.